Ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος ή Ελ Γκρέκο ήταν ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας. Γεννήθηκε στον Χάνδακα (Ηράκλειο) της Κρήτης το 1541 και εκεί πήρε τα πρώτα του μαθήματα στη ζωγραφική. Η Κρήτη τότε τελούσε υπό βενετική κατοχή και ο Γκρέκο υιοθέτησε το συνηθισμένο για την περίοδο αυτή μεταβυζαντινό στιλ με πολλές επιρροές από τη δυτική ζωγραφική. Αν και λίγα στοιχεία για την περίοδο αυτή της ζωής του ζωγράφου μάς είναι γνωστά, οι μελετητές του έργου του είναι πεπεισμένοι ότι η αξία του αναγνωρίστηκε γρήγορα στην Κρήτη. Ελάχιστες είναι οι διαπιστωμένες με σιγουριά εικόνες (υπογεγραμμένες) του Θεοτοκόπουλου που σώζονται από την περίοδο αυτή. Μεταξύ άλλων ξεχωρίζει μια «Προσκύνηση των Μάγων» (Μουσείο Μπενάκη) και μια «Κοίμηση της Θεοτόκου» (Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Ερμούπολη της Σύρου). Και τα δύο είναι έργα με αρκετά έντονες ιταλικές επιρροές. Τη δεκαετία 1567-1577 την πέρασε ο Γκρέκο στην Ιταλία (Ρώμη και Βενετία), όπου ήρθε σε επαφή με σημαντικούς καλλιτέχνες, όπως ο Τιτσιάνο, ο Τιντορέτο, ο Βερονέζε. Γρήγορα το στιλ του προσαρμόστηκε απόλυτα στα ιταλικά δεδομένα και μάλιστα πήρε και μερικές παραγγελίες. Το Τολέδο της Ισπανίας ήταν ο επόμενος σταθμός του καλλιτέχνη. Εδώ παρήγαγε τα διασημότερα έργα του, όπως η «Ταφή του κόμη Οργκάθ» (1588) και σημαντικές προσωπογραφίες όπως του Παραβινσίνο, του ηγούμενου Μπόσιο κ.ά. Το στιλ του τα χρόνια αυτά δείχνει ξεκάθαρα πόσο σημαντικό θεωρούσε ο Γκρέκο το χρώμα, κάτι που είχε αρχίσει να φαίνεται ήδη από τα χρόνια της παραμονής του στην Ιταλία και πιθανότατα προήλθε από την επαφή του με το έργο των σημαντικότερων Βενετσιάνων ζωγράφων της εποχής. Χαρακτηριστικά της τάσης του αυτής είναι τα ενδύματα των μορφών, που συχνά χάνουν σχεδόν κάθε ομοιότητα με την πραγματικότητα καθώς το χρώμα αυτονομείται σχεδόν απόλυτα. Το έργο του Θεοτοκόπουλου παρέμεινε στη λήθη για περισσότερο από δύο αιώνες. Για να εξηγηθούν οι παραμορφώσεις που επέβαλε στις μορφές επιμηκύνοντάς τες και γενικά σε όλα τα αντικείμενα υπερτονίζοντας κυρίως το χρώμα, ο ζωγράφος έφτασε να θεωρείται τρελός, ενώ κάποιοι διατύπωσαν τη θεωρία ότι είχε πρόβλημα με την όρασή του. Η επανεκτίμησή του άρχισε προς το τέλος του 19ου αιώνα μέσα στο πνεύμα του ρομαντισμού, ενώ και πολλοί από τους μοντέρνους καλλιτέχνες (ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο Πικάσο) τον λάτρεψαν. Ελάχιστα γνωρίζουμε για το αρχιτεκτονικό, γλυπτικό και για το συγγραφικό του έργο πάνω στη θεωρία των τεχνών. Πέθανε στο Τολέδο της Ισπανίας στις 7/4/1614.
