Η εισήγηση του Δημάρχου Φυλής Δημήτρη Μπουραΐμη στην ημερίδα για τις Σ.Υ.Δ

Εξαιρετική ήταν η παρουσία του Δημάρχου Φυλής Δημήτρη Μπουραϊμη στην χθεσινή ημερίδα της Γενικής Γραμματείας Πρόνοιας του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και της Πανελλήνιας Ένωσης Φορέων Στήριξης Ατόμων με Νοητική Υστέρηση «Η ΜΕΛΕΔΩΝΗ» με Θέμα: "Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΓΚΑΛΙΑΖΕΙ ΤΙΣ ΣΤΕΓΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΜΕΝΗΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ (Σ.Υ.Δ.)", που πραγματοποιήθηκε στο χώρο του "ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ" Άνω Λιοσίων. Ο Δήμαρχος, γνωστός για την ευαισθησία και τις γνώσεις του στα θέματα της Ειδικής Αγωγής και γενικότερα σε κάθε δράση που ανακουφίζει τον ανθρώπινο πόνο μέσα από πολύπλευρες παρεμβάσεις στην κοινωνία και την βασική της μονάδα, δηλαδή την οικογένεια, πραγματοποίησε μια από τις καλύτερες ομιλίες του συνδυάζοντας τον επιστημονικό λόγο με τις πολιτικές προεκτάσεις του θέματος και όλα αυτά σε σχέση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ο Δημήτρης Μπουραϊμης ανέλυσε τα τρία ευρωπαϊκα μοντέλα λειτουργίας των Σ.Υ.Δ με ιδιαίτερη έμφαση στο "Ιταλικό Μοντέλο" και στην συνέχεια ανέπτυξε ένα πλήρες σύνολο προτάσεων για την υποστήριξη των Σ.Υ.Δ από τους ΟΤΑ, αλλά και ένα γενικότερο πλαίσιο προώθησης του έργου των Σ.Υ.Δ στην ελληνική κοινωνία, με στόχο την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση της κοινής γνώμης. Ως εκπαιδευτικός αλλά και άνθρωπος της αυτοδιοίκησης οφείλω να συγχαρώ τον Δήμαρχο Φυλής ο οποίος ξεπέρασε κατά πολύ το γνωστικό του αντικείμενο, καταθέτωντας μέσα από ένα καθαρά επιστημονικό κείμενο τις τεκμηριωμένες απόψεις του για ένα θέμα που απασχολεί πολλούς γονείς Α.Μ.Ε.Α. Άλλωστε και μόνο η δέσμευσή του, στο τέλος της ομιλίας του, για το ότι ο Δήμος θα σταθεί έμπρακτα δίπλα στα άτομα με αναπηρία, βάζοντας στο κέντρο των πολιτικών του πρωτοβουλίες για την στήριξη και την εξέλιξη της ζωής τους σε όλους τους τομείς, αποτελεί για τους ανθρώπους αυτούς ελπίδα για το μέλλον.

Ακολουθούν αποσπάσματα από την πολυσέλιδη εισήγηση του Δημάρχου Φυλής:

[...] Η εξέλιξη των διαδικασιών που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια οδήγησαν στη δημιουργία των δομών της αυτόνομης διαβίωσης, μια σύνθετη διαδικασία που προϋποθέτει την εμπλοκή πολλών και διαφορετικών παραγόντων, όπως η προετοιμασία και η ευαισθητοποίηση θεσμικών οργάνων, αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας, παράγοντες που αποτελούν βασική προϋπόθεση της αποϊδρυματοποίησης – αποασυλοποίησης.

Οι Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (Σ.Υ.Δ.) αποτελούν χώρους μόνιμης κατοικίας ατόμων κυρίως με νοητική υστέρηση, με δευτερεύουσες κινητικές, αισθητηριακές ή ψυχικές παθήσεις, των οποίων η αυτόνομη διαβίωση καθίσταται αδύνατη χωρίς κατάλληλη υποστήριξη από το υφιστάμενο άμεσο οικογενειακό τους περιβάλλον ή σε περίπτωση απουσίας αυτού.

Επιπρόσθετα, οι Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης στοχεύουν στην υγιεινή, άνετη και ασφαλή διαμονή των ατόμων με αναπηρία, στη μέριμνα για εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα, στην ψυχαγωγία και τη συμμετοχή τους σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Η παρέμβαση αυτή για τα άτομα με νοητική στέρηση διέπεται από συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο.

Η οργάνωση και λειτουργία Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης- Σ.Υ.Δ. είναι μια κατηγορία παρέμβασης, η οποία χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρωπίνου Δυναμικού» του ΕΣΠΑ, ενώ οι υποδομές χρηματοδοτούνται από τα Περιφερειακά Αναπτυξιακά Προγράμματα της Ελλάδας. Οι δαπάνες λειτουργίας των Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης καλύπτονται για χρονικό διάστημα έως είκοσι τεσσάρων (24) μηνών, υπό την προϋπόθεση διασφάλισης της συνέχειας της λειτουργίας τους.

Κατανοούμε ότι οι οικονομικοί πόροι για τη στήριξη των ατόμων αυτών σε αυτόνομες στέγες, όπως επίσης και ο εξοπλισμός των στεγών με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους, είναι απαραίτητα στοιχεία για την επίτευξη αυτού του στόχου. Βασική προϋπόθεση εδώ είναι η συνεργασία του κράτους με τους τοπικούς φορείς. Είναι επιτακτική ανάγκη να ενταχθεί η αναπηρία σε όλους τους κοινωνικοπολιτικούς τομείς. Στην εκπαίδευση, την υγεία, την εργασία και την απασχόληση. Παράλληλα, η σωστή ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας θα συμβάλλει θετικά στην ένταξη των αναπήρων, καταπολεμώντας τις διακρίσεις και τον κοινωνικό αποκλεισμό που υφίστανται. Επιπλέον, ένα χρηματοδοτικό σύστημα που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κάθε ανάπηρου, παρόμοιο με εκείνο που λειτουργεί στις χώρες της βόρειας Ευρώπης, θα συμβάλλει τα μέγιστα στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του.

Θα σας αναφέρω επιγραμματικά τρία παραδείγματα:

Το σκανδιναβικό μοντέλο κοινωνικής φροντίδας βασίζεται στην εκτεταμένη παρέμβαση του δημοσίου τομέα, ακολουθώντας τη γενική αρχή της καθολικότητας, με το σχεδιασμό παροχής των υπηρεσιών να είναι ενιαίος για όλη την επικράτεια. Με δεδομένη την αρχή της αποκέντρωσης και την ισχυρή παρουσία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΤΑ) στον ευρωπαϊκό βορρά, οι ΟΤΑ αποτελούν τους κυρίαρχους φορείς σχεδιασμού, χρηματοδότησης και παροχής υπηρεσιών προς τις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, μεταξύ των οποίων και τα ΑμεΑ, ενώ η κεντρική διοίκηση κρατά συμπληρωματικό ρόλο.

Σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο του αγγλοσαξονικού μοντέλου, η τοπική αυτοδιοίκηση χρηματοδοτεί τη στέγαση των ατόμων και συγχρόνως τους επιτρέπει την επιλογή κατάλληλης κατοικίας, από τις διαφορετικές στέγες φροντίδας που διαθέτει. Το υπεύθυνο τμήμα του δήμου ή της κοινότητας φροντίζει για την παροχή πληροφοριών και στη συνέχεια η κοινωνική υπηρεσία συμβουλεύει και βοηθά τα άτομα να επιλέξουν τη στέγη που τους ταιριάζει, ανάλογα με τις ικανότητές τους. Η κοινωνική υπηρεσία αξιολογεί την πορεία των ατόμων στο κάθε πλαίσιο και προτρέπει τα νεότερα άτομα να περάσουν σε μια πιο αυτόνομη μονάδα, ανάλογα με τις δυνατότητές τους, παρέχοντάς τους την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό.

Μια χώρα-παράδειγμα για τα ζητήματα κοινωνικής πρόνοιας και, ειδικότερα, για το θεσμό των Στεγών, είναι η Ιταλία (μεσογειακό μοντέλο), καθώς η χώρα αυτή παρέχει ένα βιώσιμο μοντέλο για τα ελληνικά δεδομένα, με κορυφαίο και εξειδικευμένο παράδειγμα καλής πρακτικής στο χώρο της Υποστηριζόμενης Διαβίωσης τον Οργανισμό Στέγασης του Τρεντίνο.

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η συνεργασία, η κινητοποίηση και οι στοχευμένες κοινωνικές παρεμβάσεις όλων των φορέων, δημοσίων και ιδιωτικών, της εκάστοτε τοπικής κοινωνίας έχουν τη δυνατότητα να εξασφαλίσουν τις προϋποθέσεις για τη μέγιστη δυνατή αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των σχετικών δράσεων.

Στο σημείο αυτό θεωρώ σημαντικό να αναφέρω όσα προσωπικά πιστεύω ότι μπορούν να εφαρμοστούν, συνδυάζοντας την κοινωνική μέριμνα με ένα συγκεκριμένο πλαίσιο προτάσεων σημαντικών για την περαιτέρω υγιή πορεία του εγχειρήματος, με πρωταρχικό στοιχείο την προώθηση της νομοθετικής και εκτελεστικής πρωτοβουλίας των Περιφερειών στις προνοιακές πολιτικές, με προφανή σκοπό την αποκέντρωση: Οι Περιφέρειες, σε συνεργασία με τους Δήμους της δικαιοδοσίας τους, αναλαμβάνουν το σχεδιασμό και την υλοποίηση των μέτρων κοινωνικής προστασίας, καθώς και την εποπτεία των τοπικών προνοιακών υπηρεσιών. Για τον προγραμματισμό της κοινωνικής και υγειονομικής περίθαλψης, οι Περιφέρειες εκπονούν συγκεκριμένα κοινωνικο-υγειονομικά Περιφερειακά Σχέδια, με καθορισμένη διάρκεια, ενώ η εφαρμογή τους αποτελεί αρμοδιότητα των τοπικών μονάδων υγείας. Ακόμη, η απασχόληση φροντιστών σε 24ωρη βάση κρίνεται ιδιαίτερη σημαντική, καθώς και η δυνατότητα επείγουσας βοήθειας μέσω τηλεφωνικού κέντρου. Σκοπός της παρέμβασης, ασφαλώς, είναι η προώθηση της μετάβασης από τον ιδρυματισμό στις ανοιχτές δομές διαβίωσης, που προσομοιάζουν στις κατοικίες, μέσα στα πλαίσια ενός ολοκληρωμένου Σχεδίου Ανεξάρτητης Διαβίωσης.

Με δεδομένη τη σχετικά πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση του «Καλλικράτη», μπορούμε να κινηθούμε προς την υιοθέτηση επιτελικών πρωτοβουλιών και την ανάπτυξη συνεργασιών ανάμεσα σε Δήμους και ιδιωτικούς φορείς, όσο και στην κινητοποίηση της εκάστοτε τοπικής κοινωνίας και κοινής γνώμης. Πιο λεπτομερώς, τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν είναι τα ακόλουθα:

1. Υπεροχή των Περιφερειών σε ό, τι αφορά στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των μέτρων κοινωνικής προστασίας, καθώς και την εποπτεία των προνοιακών υπηρεσιών.

2. Ενεργοποίηση του τοπικού επιπέδου διακυβέρνησης, το οποίο ευρίσκεται εγγύτερα στον πολίτη, με συνέπεια την κατανόηση και την ταχύτερη, αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων.

3. Κατασκευή και (ανα)διαμόρφωση των Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης με στόχο την πλήρη ανταπόκρισή τους στις ανάγκες των ενοίκων.

4. Προώθηση της εξατομικευμένης παρέμβασης μέσω της νομοθετικής πρόβλεψης για εκπόνηση ατομικού δια βίου σχεδίου για κάθε ΑμεΑ.

5. Εισαγωγή της υπηρεσίας του Προσωπικού Βοηθού, μια υπηρεσία αρκετά διαδεδομένη στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η υπηρεσία αυτή συνίσταται στην ύπαρξη ενός βοηθού, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε ανθρώπου με αναπηρία και τις ώρες που χρειάζεται υποστήριξη. Με αυτόν τον τρόπο, δεν είναι απαραίτητη η μόνιμη παρουσία ενός ατόμου ενώ παράλληλα ο ανάπηρος έχει τη δυνατότητα να ζήσει στο σπίτι του.

6. Τέλος, η συζήτηση γύρω από την αυτόνομη διαβίωση δεν αφορά μόνο τη ζωή των ατόμων με αναπηρία μέσα στην κοινωνία αλλά και τα απαραίτητα εφόδια που χρειάζονται για την επίτευξη αυτού του σκοπού. Η κατάλληλη εκπαίδευση, οι ευκαιρίες για απασχόληση και οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες είναι τα στοιχεία που συμπληρώνουν την έννοια της αυτόνομης διαβίωσης. Για να νιώσουν τα άτομα με αναπηρία ενεργά μέλη της κοινωνίας, χρειάζεται να εισαχθεί στην καθημερινότητά τους ένα είδος απασχόλησης και όταν είναι δυνατό, εργασίας, ώστε να πλησιάσουν σε μεγαλύτερο βαθμό τις συνθήκες ζωής του κοινωνικού τους περιβάλλοντος. Άλλωστε, η επαγγελματική αποκατάσταση και η ενεργός συμμετοχή στις κοινωνικές δραστηριότητες αποτελούν τους παράγοντες εκείνους που ορίζουν την αυτονομία ενός ατόμου μέσα στην κοινωνία.

Ως προς τις επικοινωνιακές δράσεις, πολύ σημαντικό ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν στη δικτύωση και επικοινωνία των μετόχων η Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Γονέων και Κηδεμόνων Ατόμων με Αναπηρία (Π.Ο.Σ.Γ.Κ.Α.μεΑ.) και η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ).

Ο επικοινωνιακός σχεδιασμός προκύπτει, φυσικά, μέσω μίας συγκεκριμένης αλληλουχίας φάσεων, που περιλαμβάνουν επίσης τη γενική πληροφόρηση σχετικά με το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Ταμείο, το ΕΣΠΑ και τις ευκαιρίες χρηματοδότησης που εμφανίζονται. Στη φάση αυτή ενδιαφέρει, κατ’ αρχήν, να γίνουν γνωστές οι ευκαιρίες αυτές σε όλους τους πιστοποιημένους φορείς, με σκοπό την επίτευξη των στόχων και την αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων. Κατάλληλα μέσα εδώ κρίνονται, μεταξύ άλλων, η παραγωγή σχετικών με το θέμα ταινιών και η δημοσίευση συνεντεύξεων στον τύπο ειδικού ενδιαφέροντος. Όσον αφορά στην τοπική κοινωνία, σκοπός μας είναι η αναγνώριση του θεσμικού πλαισίου των Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης από τα στελέχη των δύο βαθμίδων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και η υποστήριξη σχετικών πρωτοβουλιών από μέρους μας. Η διοργάνωση σεμιναρίων αποτελεί ένα από τα καταλληλότερα μέσα στην περίπτωση αυτή. Ακόμη, η αξιοποίηση των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης και η διοργάνωση τοπικών εργαστηρίων βρίσκονται μεταξύ των επικοινωνιακών μας επιλογών, όπως και οι τοπικές εκδηλώσεις με τη συμμετοχή εργαζομένων στις Στέγες.

Οι προωθητικές δράσεις, όπως για παράδειγμα σε σχολεία, είναι επίσης πολύτιμος αρωγός της προσπάθειας αυτής, στην οποία τα newsletters και τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν πολύ χρήσιμα επικοινωνιακά βοηθήματα. Σίγουρα το διαδίκτυο μπορεί να αποτελέσει ένα βασικό επικοινωνιακό μέσο για τις δράσεις που θα υλοποιηθούν, καθώς η ευρεία διάχυση της πληροφορίας είναι το συγκριτικό του πλεονέκτημα σε σχέση με τα λοιπά, έντυπα και ηλεκτρονικά, ΜΜΕ. Οι ημερίδες και τα συνέδρια, από την άλλη, εξασφαλίζουν την προσωπική επαφή και τη δυνατότητα δικτύωσης μεταξύ των φορέων που δραστηριοποιούνται σε παρόμοια πεδία. Ανάλογα με τους τιθέμενους στόχους, φυσικά, τέτοιου είδους εκδηλώσεις μπορεί να απευθύνονται είτε σε εξειδικευμένο κοινό (π.χ. σε ΝΠΔΔ ενδιαφερόμενα για την ανέγερση Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης) είτε σε ευρύτερο. Άλλες κατάλληλες πρακτικές για την ενημέρωση είναι τα σεμινάρια, η αποστολή newsletter και τα direct mail. Όσον αφορά στο ευρύ κοινό, η διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων και οι καταχωρίσεις άρθρων και συνεντεύξεων εκπροσώπων προνοιακών φορέων και άλλων ειδικών σε διάφορα έντυπα μπορούν να αποτελέσουν εξίσου αποτελεσματικές μεθόδους ενημέρωσης, με λιτή και κατανοητή για το μέσο δημότη - πολίτη γλώσσα. Τέλος, ο τύπος, το ραδιόφωνο και, φυσικά, η τηλεόραση, δηλαδή τα «παραδοσιακά», μεγάλης απήχησης ΜΜΕ, έχουν τη δυνατότητα να εξασφαλίσουν ευρεία ενημέρωση και προβολή του θεσμού των Στεγών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης, είτε μέσω διαφημίσεων είτε μέσω αρθρογραφίας, ρεπορτάζ και αφιερωμάτων σε εκπομπές κοινωνικού χαρακτήρα. 

[...] Παρά το γεγονός ότι οι νομοθετικές παρεμβάσεις της 15ετίας 1995-2010 κρίνονται ιδιαιτέρως σημαντικές, οι αδυναμίες και οι δυσλειτουργίες των δημοσίων πολιτικών Υποστηριζόμενης Διαβίωσης εξακολουθούν να είναι πολλές. Για παράδειγμα, σε επιτελικό επίπεδο μεγάλη δυσχέρεια παρουσιάζει η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων σε φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την προώθηση περιφερειακών πολιτικών υποστηριζόμενης διαβίωσης. Επιπλέον, η χρηματοδότηση των πολιτικών για τις Στέγες παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα, καθώς δεν υφίσταται ειδικός προϋπολογισμός για την υλοποίηση δράσεων, ενώ και η αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων αποδεικνύεται ανεπαρκής. Αν σε όλα τα παραπάνω προσθέσουμε και την περικοπή πόρων στο χώρο της Πρόνοιας λόγω της εφαρμογής του Μνημονίου, και με δεδομένη την υποχρεωτική δημοσιονομική προσαρμογή, η διεύρυνση της δικτύωσης με φορείς προερχόμενους από τον Ιδιωτικό Τομέα κρίνεται ως επιτακτική για το μέλλον του θεσμού.

Ακόμη, η καθυστέρηση στις αδειοδοτήσεις λόγω των θεσμικών αλλαγών («Καλλικράτης») είναι μια σημαντική εξωτερική απειλή, η οποία, όμως, δύναται να αντιμετωπιστεί με μέτρα όπως η τυποποίηση του φακέλου άδειας, οι ημερίδες και η ενημερωτική επιστολή προς τις Περιφέρειες. Επίσης το Δ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αρκετούς πόρους για την αποασυλοποίηση  και την ίδρυση Μονάδων Αποθεραπείας και Αποκατάστασης που μπορούν να κάνουν χρήση οι ενδιαφερόμενοι φορείς μόνο οι συμπράττοντες με φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εγκαινιάζοντας έτσι την πρωτοβουλία να λάβει ενεργό μέρος (όπως και σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη) η Τοπική Αυτοδιοίκηση που της ανήκει ο ρόλος αυτός, και να συμπαρασταθεί στα ΑμεΑ που είναι τοπικοί συμπολίτες μας.

 [...]Το θέμα της αναπηρίας αφορά όλους τους τομείς πολιτικής. Ενιαίος συνδυασμός και διάχυση της διάστασης της αναπηρίας σε όλες τις πολιτικές, με ισότιμη συμμετοχή στο διάλογο της πολιτείας και των αντιπροσωπευτικών οργάνων των Α.μ.Ε.Α., πρέπει να αποτελεί κεντρικό στόχο κάθε εθνικής ή τοπικής προσπάθειας για την χωρίς περιορισμούς ένταξη και αυτόνομη διαβίωση των ανθρώπων αυτών σε όλες τις κοινωνικές δομές και δραστηριότητες.

Εμείς δεσμευόμαστε ότι μόλις οι συνθήκες μας το επιτρέψουν, θα εφαρμόσουμε όλα όσα βαθιά πιστεύουμε, τοποθετώντας στο κέντρο των πολιτικών μας κάθε πρωτοβουλία και κοινωνική δράση που στηρίζει έμπρακτα τα άτομα με αναπηρία ως αυτοδύναμες μονάδες στην τοπική μας κοινωνία, θέτοντας ουσιαστικά τα θεμέλια για την ολόπλευρη ένταξή τους σε ένα φιλικό προς αυτούς κοινωνικό σύνολο και περιβάλλον.

Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε σε καμία περίπτωση, και ταυτόχρονα πρέπει να αποτελέσει τη βάση της συναντίληψης όλων όσων εμπλέκονται στο σχεδιασμό και την εφαρμογή πολιτικών και δράσεων σχετικών με τα άτομα με αναπηρία, είναι πως η αναπηρία και οι «ειδικές ανάγκες» συνίστανται όχι τόσο στα ίδια τα ανάπηρα άτομα, όσο στην αδυναμία της πολιτείας και του κράτους για την κάλυψη των αναγκών τους. Άλλωστε, ο πολιτισμός και ο βαθμός ευαισθητοποίησης μιας χώρας διαφαίνεται και αποδεικνύεται κυρίως από τη στάση της προς τις ιδιαίτερες αυτές πληθυσμιακές ομάδες. Η συμμετοχή όλων των ατόμων με αναπηρία στην τοπική και ευρύτερη κοινωνία, και κατά συνέπεια στη ζωή, πρέπει να θεωρείται όχι κερδισμένο προνόμιο, αλλά αναφαίρετο δικαίωμα. Η προώθηση της Ειδικής Αγωγής, η ενημέρωση και η διασφάλιση των δικαιωμάτων των αναπήρων είναι ένας αγώνας. Μια διαρκής αναμέτρηση, που δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε.